IX Nadzwyczajny Zjazd PZPR. Stan wojenny 1981-83

14 lipca 1981 rozpoczyna się IX Nadzwyczajny Zjazd partii. Zarysowały się dwa nurty:
- nurt reformatorski na czele z Kanią i Barcikowskim,
- nurt „twardogłowych” na czele z Grabskim i Olszowskim.

Zjazd uznał, że w Polsce są konieczne reformy, nie precyzując jakie. Na I sekretarza ponownie wybrano Kanię. Po raz pierwszy wyboru dokonał Zjazd, a nie Komitet Centralny. Zjazd nic nie przyniósł.
Sierpień – kolejna fala strajków. Mają charakter płacowy oraz chodziło o lepsze zaopatrzenie rynku żywnościowego. W Warszawie zostaje podjęta próba zablokowania dojazdu do gmachu PZPR.
5 września odbywa się I Zjazd „Solidarności” w Hali „Olivii”. W jego trakcie Wałęsa zostaje wybrany na przewodniczącego.

W październiku 1981 r. I sekretarzem zostaje Wojciech Jaruzelski. Jego decyzją zostają utworzone Wojskowe Grupy Operacyjne, których zadaniem miała być kontrola zakładów przemysłowych (zbadanie możliwości wprowadzenia stanu wojennego).

W listopadzie kolejne strajki: Wyższa Szkoła Inżynierska w Radomiu (domagano się odwołania rektora Hebdy) oraz Wyższa Szkoła Pożarnictwa w Warszawie (chciała przejść pod resort cywilny, a podlegała MON). Jednocześnie KC zobowiązał swoich posłów w sejmie do głosowania na rzecz zwiększenia uprawnień rządu – nadzwyczajne pełnomocnictwa. 4 grudnia 1981 r. obraduje Komisja Krajowa „Solidarności” w Radomiu i odrzuca ten projekt. Została podjęta decyzja o strajku powszechnym.

12 grudnia, na posiedzeniu Rady Państwa, ukonstytuowała się Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego. Z 12 na 13 grudnia zostaje wprowadzony stan wojenny. Konsekwencje:
- zawieszenie wszystkich związków zawodowych, a w tym czasie „Solidarność” miała 9,5 mln członków
- zamknięcie granic
- wprowadzenie wobec Polski sankcji gospodarczych, m.in. wycofanie się Stanów Zjednoczonych z klauzuli najwyższego uprzywilejowania
- godzina milicyjna
- przerwanie połączeń telekomunikacyjnych i lotniczych z zagranicą
- zamknięcie portów dla polskich statków
- w telewizji zawieszono normalny program, nadawano przemówienie Jaruzelskiego
- internowanie 10 tys. ludzi, nie tylko działaczy „Solidarności”, ale też ekipę komunistyczną , np. Gierka

Przeciwko tej decyzji dochodzi do strajków, np. w kopalni „Wujek” – 16 grudnia została spacyfikowana, zginęło 7 górników. Najdłużej strajk trwał w kopalni „Piast” – do 28 grudnia.
1982 r. – działalność nielegalna „Solidarności”, która była kierowana m.in. przez Bogdana Lisa, Władysława Frasyniuka i Zbigniewa Bujaka.

W 1982 r. zostaje wprowadzona reforma gospodarcza, która m.in. polegała na podwyżce cen artykułów żywnościowych o 240% i energii o 170%.

W 1982 r. zostaje przeprowadzona reforma gospodarcza, która miała wprowadzić samofinansowanie, samodzielność i samorządność przedsiębiorstw. Wprowadzono Trybunał Stanu, któremu mieli podlegać przedstawiciele władz państwowych (stanął przed nim m.in. Piotr Jaroszewicz), Mają miejsce w Polsce akcje protestacyjne, które były organizowane w rocznice świąt narodowych (1 i 3 maja, rocznica wprowadzenia stanu wojennego).
W grudniu 1982 r. zostaje podjęta decyzja o zawieszeniu stanu wojennego. Jednocześnie zostają wydane rozporządzenia o zaostrzeniu środków administracyjnych wobec uczestników nielegalnych zrzeszeń czy manifestacji.

W 1983 r. zostaje utworzona Tymczasowa Komisja Koordynacyjna „Solidarność”, są wydawane czasopisma podziemne, m.in. tygodnik „Solidarność” i „Mazowsze”. Zostaje podjęta próba uruchomienia radia „Solidarność” przez Zbigniewa Romaszewskiego.

W 1983 r. ma miejsce II pielgrzymka Jana Pawła II do Polski. Spotkał się z władzami oraz nieoficjalnie z Lechem Wałęsą. 22 lipca decyzją sejmu stan wojenny zostaje odwołany. Zaostrzono przepisy prawa o wykroczeniach – uczestnictwo w nielegalnych manifestacjach, kolportowanie prasy podziemnej.

W 1983 r. zostaje opracowany plan gospodarczy na lata 1983-85. Zakładał przyrost produkcji przemysłowej o 15%, rolnej o 9%. Dochody społeczeństwa miały wzrosnąć o 30-40%. 60% wszystkich nakładów inwestycyjnych przeznaczono na rozwój przemysłu spożywczego i budownictwo mieszkaniowe. Efekt końcowy planu miał doprowadzić do uzyskania wskaźników z 1978 r. Rezultatem planu była wartość ponad 50% nakładów na przemysł ciężki, pogłębia się zadłużenie Polski – 34,5 mld $, wzrasta inflacja, następuje ucieczka od złotego – ludzie oszczędzają w dewizach. Pojawiają się pierwsze przedsiębiorstwa z kapitałem prywatnym – firmy polonijne. Po raz pierwszy Polska uzyskuje dodatni bilans w handlu zagranicznym (1 mln $), bo import, ze względu na sankcje, jest bliski zeru. Ogromna emigracja z Polski – ok. 750 tys. ludzi.

W 1984 r. następują zmiany w kierownictwie państwa. Gen. Jaruzelski zostaje Zwierzchnikiem Sił Zbrojnych, szefem MON Florian Siwicki. Zostają ogłoszone wybory do Rad Narodowych poparte przez Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego (PRON) z Dobraczyńskim. Wzięło udział ok. 75% uprawnionych. Podobny wskaźnik frekwencji zanotowano w wyborach do sejmu, ale „Solidarność” obliczała ją na nieco mniej.

W 1982 r. zostały rozwiązane wszystkie związki zawodowe. Wprowadzono „opcję zerową” – tworzenie związków od nowa. Związki zawodowe zostają odrodzone w postaci Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych (OPZZ) z Alfredem Miodowiczem.

W 1984 zamordowano ks. Jerzego Popiełuszkę. W 1985 rozpoczął się proces toruński – odbył się, bo nie zamordowano kierowcy ks. Popiełuszki, któremu udało się uciec. Zostają skazani Pietruszka, Piotrowski, Chmielewski.

W 1985 r. dochodzi do utworzenia, z inicjatywy Wałęsy, Tymczasowej Rady „Solidarności”. Jednocześnie Episkopat Polski wysuwa propozycję porozumienia z opozycją, na co władze się nie zgadzają. Premierem zostaje Zbigniew Messner. Władze wprowadzają tzw. „szok cenowy” – podwyżka cen artykułów pierwszej potrzeby.

W 1986 r. dochodzi do wyciszenia akcji strajkowych w Polsce. Następuje konsolidacja „Solidarności” – zostają połączone Tymczasowa Rada „Solidarności” i Komisja Koordynacyjna. Powstaje Krajowa Komisja Wykonawcza „Solidarności” z Wałęsą na czele.

1986 – próby utworzenia pierwszych organizacji „Solidarności” w zakładach pracy – pierwsza w Hucie Lenina. Dochodzi do strajków m.in. w Stalowej Woli, Lublinie – zostają spacyfikowane przez ZOMO.

W maju 1987 r. zostaje zabity Grzegorz Przemyk.

W czerwcu 1987 ma miejsce III pielgrzymka papieża do Polski. W jej trakcie zaakcentował rolę „Solidarności”.