Polecane: agencje celne w Anglii

Jednym z centralnych problemów strategicznych Trzeciego Świata jest rozwój przemysłowy. Nie są one w stanie samodzielnie rozwijać nowoczesnych, naukochłonnych jego gałęzi. Realistycznie rzecz biorąc kraje te muszą rozwijać tradycyjne gałęzie przemysłu, ale planując perspektywicznie powinny one uwzględniać możliwość stosowania nowoczesnej technologii tam, gdzie jest to możliwe. Przemawiają za tym nie tylko względy wydajności w sektorze przemysłowym lecz także wymogi międzynarodowego rynku.
    
Pierwszą gałęzią, na która powinno się zwrócić największą uwagę, jest energetyka. Już w latach siedemdziesiątych w wielu krajach słaba baza energetyczna hamowała rozwój przemysłu, a także zniechęcała zagraniczne korporacje do inwestowania w danym kraju czy regionie.

W Trzecim Świecie zauważyć można relatywnie wyższe tempo wzrostu zużycia energii niż w rozwiniętych państwach przemysłowych oraz nadmierne uzależnienie się od ropy naftowej jako źródła energii przy równoczesnych zaniedbaniach w eksploatacji lokalnych zasobów energetycznych. Na przykład Afryka dysponuje 8.5% światowych zasobów ropy naftowej (nierównomiernie rozmieszczonych), 7.9% gazu ziemnego, 1.2%-3% węgla kamiennego i 35% światowych zasobów hydroenergetyki. Jednakże większość państw tego kontynentu zaspokaja swe potrzeby energetyczne głównie importem ropy naftowej (od 26% do 86%), a wykorzystanie potencjalnych zasobów hydroenergetycznych wynosi zaledwie 1.5%. Można więc oczekiwać, że działalność inwestycyjna w dziedzinie energetyki będzie szła w dwóch kierunkach: modernizacji istniejącego potencjału energetycznego oraz budowy nowych obiektów w większym stopniu wykorzystujących lokalne surowce energetyczne.

Struktura rozwoju przemysłu ciężkiego zależy od wielu czynników wewnętrznych i zewnętrznych: od możliwości kapitałowych danego kraju, skali rynku wewnętrznego, zdolności absorpcji określonej technologii, zasobów surowcowych, możliwości ulokowania produktu na innych rynkach i ich konkurencyjności, wreszcie od przewidywanych kierunków rozwoju przemysłowego w określonym regionie. Na przykład relatywny spadek produkcji stali i aluminium w rozwiniętych krajach o gospodarce rynkowej, przy wzrastającym przy wzrastającym popycie zwłaszcza krajów rozwijających się, spowoduje podwojenie produkcji w tej ostatniej grupie państw.

Potrzeby rozwoju przemysłu energetycznego, lekkiego, zakładów przetwórczych obsługujących sektor rolny, a także rozwój transportu powodują że niektóre działy produkcji dóbr inwestycyjnych muszą rozwijać się w Trzecim Świecie. Jest faktem, że jak dotychczas tylko kilka krajów z tej grupy jest zdolnych do bardziej zróżnicowanego rozwoju przemysłu dóbr inwestycyjnych (Indie, Brazylia), natomiast pozostałe produkują tylko elementarne dobra inwestycyjne.
Kraje rozwijające się mają szansę rozwoju przemysłu maszyn elektrycznych i nieelektrycznych oraz przemysłu metalowego. Dopiero na bazie tych przemysłów mogą rozwinąć produkcje urządzeń dla przemysłu chemicznego i środków transportowych. Należy jednak podkreślić, że dalszy rozwój produkcji dóbr inwestycyjnych nie będzie oznaczał zmniejszenia ich zależności od tego typu importu. Wynika to z faktu, iż przemysły te nie będą rozwijały się w sposób kompleksowy, lecz raczej segmentowy.

Uwzględniając dotychczasowy trend rozwoju przemysłu chemicznego w krajach Trzeciego Świata istnieją podstawy do twierdzenia, że ta gałąź ma dużo większe możliwości rozwoju niż inne. Dotyczy to zwłaszcza petrochemii, nawozów sztucznych i przemysłu farmaceutycznego. Jednakże w skutek braku nowoczesnych technologii dominować będzie produkcja półfabrykatów i podstawowych dóbr finalnych opartych na mniej skomplikowanej technologii. Czynnikami ograniczającymi rozwój tej gałęzi są niewątpliwie także możliwości kapitałowe, zasoby energetyczne oraz dostęp do międzynarodowego rynku. Inwestycje w chemii są na ogół wysoce kapitałochłonne, zużywają bardzo dużo energii elektrycznej, a opłacalna skala produkcji często znacznie przekracza potrzeby rynku wewnętrznego.

Ponieważ rozwój petrochemii zależy od posiadanych zasobów ropy naftowej lub też możliwości importowych, a surowce dla przemysłu nawozów sztucznych, cementowego czy farmaceutycznego są bardziej równomiernie zlokalizowane, stąd też możliwości ich rozwoju są większe. W przypadku przemysłu nawozów i cementowego istotną bariera rozwoju jest dostępność energii elektrycznej, gdyż są to przemysły energochłonne. Szanse przemysłu farmaceutycznego leżą w możliwościach stosunkowo wysokiej absorpcji siły roboczej.

Możliwości rozwoju najbardziej nowoczesnych gałęzi przemysłu, jak elektronika, automatyka czy biotechnologia, są w zasadzie ograniczone. Wynika to nie tylko z faktu, że omawiane kraje nie dysponują jeszcze w większości wystarczająco rozwiniętym przemysłem maszynowym czy precyzyjnym, lecz także z tego, że dziedziny te wymagają stosunkowo dużych nakładów na badania naukowe i solidnego zaplecza techniczno-innowacyjnego łącznie w wykwalifikowaną kadrą. Jednakże nie przekreśla to możliwości rozwoju tych gałęzi. Kraje Trzeciego Świata nawet muszą angażować się w te dziedziny, gdyż produkty ich są elementami składowymi nowoczesnych maszyn i urządzeń, które mają być przedmiotem eksportu. Zresztą życie potwierdza ten kierunek ewolucji.

Wielkie korporacje lokalizują często produkcje niektórych elementów w krajach rozwijających się ze względu na tanią siłę roboczą oraz dużo operacji manualnych. Niektóre kraje (np. Indie, Korea Południowa, Brazylia) potrafiły zdyskontować działalność tych korporacji rozwijając jednocześnie własną bazę naukową i zaplecze techniczno-produkcyjne i rozwijać rodzimy przemysł elektroniczny. Taką drogą zaczynają iść także inne kraje.

Obecnie najbardziej rozpowszechnione w krajach rozwijających się są gałęzie przemysłu oparte na surowcach rolniczych i leśnych (przetwórstwo żywności, przemysł tytoniowy, tekstylny, drzewny i skórzany). Przemysł ten jest bardzo zróżnicowany pod względem struktury i skali produkcji oraz poziomu technicznego. Jego powszechność wynika z możliwości zastosowania różnego wyposażenia technicznego, z potrzeb rynku wewnętrznego i dostępności surowca. Możliwość jego rozwoju wynika z relatywnie mniejszych potrzeb kapitałowych i większej skali zatrudnienia. Wreszcie nieobojętny jest jego pozytywny wpływ na aktywizację rynku rolnego i produkcji rolnej.

Głównym argumentem za dalszym rozwojem tradycyjnych gałęzi przemysłu jest pogarszająca się relacja między własną produkcją a faktyczna konsumpcją. Ponadto potrzeby importowe w zakresie dóbr inwestycyjnych, surowców i niektórych trwałych dóbr konsumpcyjnych zmuszają te kraje do znacznego zwiększenia eksportu produktów omawianych przemysłów. Eksport ten - zwłaszcza w krajach, w których skala produkcji przekracza potrzeby rynku wewnętrznego – stanowi ważny czynnik zwiększenia zdolności importowej oraz zrównoważenia bilansu płatniczego.

Polecane: osuszanie budynków

Polecane: hydroizolacja betonu