Racjonalność metodologiczna - racjonalność metodologiczną wyznaczają następujące elementy:
- znajomość reguł, zasad, procedur i metod rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji oraz motywacja do jej podjęcia
- stan w jakim znajduje się układ podejmujący decyzję (człowiek, organizacja)
- ilość i jakość informacji

Decyzję uznajemy za racjonalną metodologicznie, jeżeli została podjęta w dobrej wierze, zgodnie z zasadami i wykorzystano dostępne informacje nawet, jeżeli wynik tej decyzji nie jest dobry. W rzeczywistości racjonalność metodologiczna jest oceną postępowania decydenta, a nie wyniku procesu decyzyjnego. Zasadę racjonalności metodologicznej stosujemy często w życiu rodzinnym, towarzyskim oraz w sytuacjach ratowania ludzkiego życia lub jego obrony. Przyjmujemy wtedy, iż decydent dołożył wszelkich starań, aby podjęta i zrealizowana decyzja przyniosła właściwe skutki, nawet jeżeli ten skutek był w rzeczywistości przeciwny do zrealizowanego.

Racjonalność metodologiczna oznacza, że działanie jest zgodne z wiedzą posiadaną przez podmiot działający i opiera się na logicznym wnioskowaniu. Nie jest natomiast ważne czy posiadana wiedza odpowiada obiektywnemu stanowi rzeczy. Mogą więc istnieć działania metodologiczne racjonalne, ale nieskuteczne.

Racjonalność rzeczowa - racjonalność rzeczowa decyzji to wybór takiego wariantu postępowania, który doprowadza do osiągnięcia ustalonego celu. Racjonalność rzeczową wyznaczają z jednej strony racjonalność metodologiczna, z drugiej zaś skuteczność podjętej decyzji. Ocenę racjonalności rzeczowej stosujemy najczęściej w życiu publicznym. Racjonalność rzeczowa oznacza, że dobór środków do działania odpowiada prawdziwej, obiektywnie istniejącej sytuacji. Działanie racjonalne rzeczowo jest zawsze skuteczne.

Na racjonalność rzeczową decyzji wpływają:
- informacyjne podstawy decyzji
- formy podejmowania decyzji
- charakter sytuacji i problemu decyzyjnego
- warunki wewnątrz organizacji
- kompetencje i motywacje uczestników

Postępowanie racjonalne nie zawsze prowadziło do właściwych rozwiązań i do osiągnięcia postawionego sobie celu. Okazało się, że wypracowane metody postępowania i modele rzeczywistości pozwalają jedynie w pewnych prostych sytuacjach na podejmowanie prawidłowych decyzji. Rozpoczął się proces tworzenia coraz bardziej skomplikowanych modeli, które w konsekwencji okazały się nieprzydatne dla potrzeb podejmowania decyzji, ze względu na duży stopień komplikacji i brak możliwości dokonania stosownych obliczeń w realnym czasie.

Próbą przełamania tego problemu było tworzenie modeli stochastycznych znacznie uproszczonych w stosunku do modeli deterministycznych, ale zwiększających stopień niepewności przy podejmowaniu decyzji. Ze względu na powstałe trudności w stosowaniu zasad racjonalnego myślenia lub innych bliżej nieokreślonych przyczyn, wielu decydentów podejmując decyzje nie przestrzega zasad racjonalnego myślenia, a mimo to osiąga bardzo dobre wyniki.