Rozliczenia bezgotówkowe banku

Pieniądz bezgotówkowy nie posiada postaci fizycznej, jest obiektem ewidencji księgowej. Rozliczenia bezgotówkowe są przeprowadzane za pomocą:
• polecenia przelewu
• polecenia zapłaty
• rozliczenia za pomocą czeków
• rozliczenia kompensacyjnego
• kart płatniczych

Polecenie przelewu polega na złożeniu przez odbiorcę w jego banku polecenia przekazania określonej sumy pieniężnej na rachunek dostawcy. Omawiana forma rozliczeń jest bardzo wygodna dla banku ze względu na jej prostotę i małą pracochłonność. Umożliwia ona także przyśpieszenie przebiegu rozliczeń, gdyż płatności przechodzą tylko przez trzy ogniwa (bank odbiorcy – bank dostawcy – dostawca).

Polecenie zapłaty jest dyspozycją płatniczą udzielaną bankowi przez wierzyciela, aby obciążył określoną kwotą rachunek bankowy dłużnika i uznał nią rachunek wierzyciela. Dyspozycja wierzyciela zawiera równocześnie jego zgodę na cofnięcie przez bank dokonanego rozliczenia, gdyby dłużnik odwołał polecenie zapłaty. Przeprowadzanie rozliczeń w tej formie wymaga, aby wierzyciel i dłużnik mieli rachunki w bankach, które zawarły porozumienie o stosowaniu tej formy rozliczeń, a dłużnik wyraził zgodę na stosowanie przez wierzyciela poleceń zapłaty przy rozliczeniu określonych zobowiązań w umowach terminowych.

Czek jest pisemnym poleceniem bezwzględnego wypłacania określonej kwoty, wydanym bankowi przez posiadacza rachunku bankowego. Czeki są wystawiane przez banki na specjalnych blankietach. Klient ma prawo wystawić czeki tylko do wysokości salda jego rachunku. Rozliczenia bezgotówkowe są przeprowadzane za pomocą czeków rozrachunkowych, którymi mogą być także zwykłe czeki, oznaczone napisem „tylko do rozrachunku”, „przelać na rachunek” czy „przekazać na rachunek”, który oznacza, że posiadacz czeku nie otrzyma wypłaty w gotówce, a jedynie kwota określona na czeku zostanie przekazana na jego konto. Istotną odmianą czeku jest czek potwierdzony, na którym jest oświadczenie banku o potwierdzeniu na koncie wystawcy czeku kwoty określonej na czeku. Jednocześnie z potwierdzeniem bank zabezpiecza na koncie wystawcy kwotę pieniędzy określoną na czeku, do momentu realizacji czeku.

Rozliczenia kompensacyjne polegają na tym, że znaczna część zobowiązań między przedsiębiorstwami wyrównuje się wzajemnie w określonym czasie i nie obciąża to ich rachunków rozliczeniowych.

Instrumentem obrotu płatniczego są karty płatnicze, które umożliwiają wypłatę gotówki i dokonywanie zapłaty. Karta płatnicza jest to plastikowy pieniądz, można je podzielić na:              
• karty debetowe, które upoważniają do dokonywania płatności do wysokości salda
• karty kredytowe, które umożliwiają dokonywanie płatności do wysokości salda własnych środków plus przyznany kredyt
• karty bankomatowe, które upoważniają do pobrania gotówki z bankomatów

Karty płatnicze są najdynamiczniej rozwijającą się formą rozliczeń bezgotówkowych w Polsce. Ostatnie lata przyniosły znaczny wzrost zarówno liczby kart w obiegu, jak również liczby operacji dokonanych przy ich użyciu. Pomimo dynamicznego wzrostu liczby wyemitowanych kart płatniczych, ich udział w płatnościach bezgotówkowych pozostał na bardzo niskim poziomie. Jednakże, biorąc pod uwagę fakt, że coraz więcej polskich banków oferuje karty płatnicze, przewiduje się w najbliższej przyszłości dalszy wzrost liczby wyemitowanych kart, a także liczby transakcji dokonywanych przy ich użyciu.

Karty emitowane przez polskie banki są zazwyczaj opatrzone logo jednego z międzynarodowych systemów organizacji, tj. VISA International lub Eurocard/MasterCard International, co umożliwia łatwiejszy dostęp do punktów akceptujących karty płatnicze. Karty krajowe mogą być opatrzone logo PolCard lub jedynie logo emitującego banku. W przypadku kart płatniczych schemat rozliczeń jest podobny, jak dla kart debetowych i kredytowych. Jedyna różnica między nimi leży w układzie bank - klient.

Usługodawca, jeżeli nie dysponuje elektronicznym terminalem typu POS (odczytującym informacje z karty, umożliwiającym dokonanie autoryzacji transakcji i transmitującym dane niezbędne do rozliczenia transakcji) musi dostarczyć papierowy wydruk ze szczegółami transakcji do centrum rozliczeniowego, z którym jest związany umową (umowa może być zawarta bezpośrednio z centrum rozliczeniowym lub z najbliższym oddziałem banku uczestniczącego w systemie). Umowa z centrum rozliczeniowym przewiduje termin wykonania powyższej czynności.