Polecane: hotel-iskra.pl

Polityka fiskalna – to wszelkie działania państwa związane z kształtowaniem dochodów i wydatków publicznych zmierzające do realizacji zadań polityki ekonomicznej. Polityka fiskalna składa się z:
- polityki podatkowej – polityka gromadzenia dochodów budżetu państwa
- polityki budżetowej – polityka wydatków budżetowych

Rodzaje polityki fiskalnej:
1)
- ekspansywna lub stymulująca – obniżenie podatków, rozszerzanie ulg podatkowych – pobudza popyt
- restrykcyjna – hamuje zbyt wysoką aktywność, zwalczanie inflacji, podwyższa podatki, ogranicza ulgi.
2)
- aktywna
- pasywna

Budżet państwa – to roczny plan finansowy państwa obejmujący jego dochody i wydatki. Projekt opracowuje MF, rząd i przedstawia go parlamentowi do zatwierdzenia.

Głównymi źródłami dochodów budżetowych są wpływy z podatków –ok.  90 %:
- bezpośrednie – obliczane są od dochodu, przychodu, majątku posiadanego przez podatnika (dochodowe, majątkowe, rolny, leśny, od nieruchomości)
- pośrednie – płaca je najczęściej sprzedawcy, są one wliczane w cenę sprzedawanych dóbr i usług

Przyczyny pobierania podatków:
- zaopatrywanie państwa w pieniądze niezbędne na pokrycie jego wydatków
- mogą być wykorzystywane do kontrolowania wielkości wydatków różnych podmiotów
- mogą być wykorzystywane do ograniczania konsumpcji pewnych dóbr (akcyza)
- podatki częściowo niwelują nierówności w podziale dochodów

Skutki obniżania podatków:
=> obniżenie może spowodować przyrost popytu
=> przyrost popytu może spowodować wzrost podaży, wzrośnie stopień wykorzystania czynników wytwórczych
=> wzrośnie aktywność gospodarcza
=> obniżenie podatków powoduje wzrost cen, czyli może nasilić inflację
=> zmniejszenie bieżących wpływów do budżetu państwa w początkowej fazie, następnie wzrost wpływów do budżetu wynikający z ożywienia aktywności gospodarczej

Skutki podwyższania podatków:
• konieczność gromadzenia dochodów państwa
• zmniejszenie dochodów dyspozycyjnych gospodarstw domowych
• zmniejszy się zagregowany popyt
• zmniejszy się podaż i rozmiary PKB
• zmniejszy się aktywność gospodarcza
• zniechęcenie przedsiębiorców do podejmowania produkcji, do jej rozszerzania

Zależność pomiędzy stopą podatkową a przychodami do budżetu obrazuje Krzywa Laffera.

Przychody z tytułu podatków

                                                                        Stopa opodatkowania

Wydatki budżetowe:
=> wydatki zapewniają państwu możliwość realizacji jego podstawowych funkcji – bezpieczeństwo i porządek wewnętrzny, administracja i ochrona zdrowia
=> upowszechnianie pewnych potrzeb przez oferowanie dóbr i usług bezpłatnie lub za częściową opłatą
=> wydatki budżetowe oddziałują na realizację pewnych celów gospodarczych wynikających z pełnienia przez państwo funkcji interwencyjno-stabilizacyjnych
=> zapewnienie zaspokojenia elementarnych potrzeb tym, którzy z przyczyn obiektywnych sami nie są w stanie ich zaspokoić (pomoc społeczna)

Oddziaływanie wydatków budżetowych na gospodarkę:
=> wzrost wydatków:
- przyrost popytu konsumpcyjnego lub inwestycyjnego
- jeden z czynników pobudzających aktywność gospodarczą
=> zmniejszenie wydatków:
- ograniczenie zbyt wysokiej aktywności gospodarczej, bo zmniejsza się rozmiary popytu
- walka z inflacją – dążenie do obniżenia inflacji poprzez redukcję wydatków, zmniejszenie popytu i aktywności gospodarczej
- Może wynikać ze stanu budżetu, z niemożnością utrzymania poziomu dochodów budżetu

W wyniku realizowania przez państwo polityki fiskalnej i budżetowej różnie mogą się kształtować relacje pomiędzy dochodami, a wydatkami budżetu państwa.
Gdy wydatki = dochodom – wtedy budżet jest zrównoważony, występuje równowaga budżetowa
Gdy wydatki < dochody – budżet dysponuje pewną ilością środków nadwyżki.
Gdy wydatki > dochody – występuje deficyt budżetowy.

"Zdrową" gospodarką jest taka, gdzie saldo budżetu jest ”+”, lub występuje deficyt do 3 %. Gdy przekracza 3 %, ale nie przekracza 6% sytuacja taka jest dopuszczalna, powyżej 6 % finanse publiczne danego kraju są nieprawidłowe, może nastąpić załamanie systemu finansowego.

Źródła finansowania deficytu budżetowego:
=> nadwyżka budżetowa z lat ubiegłych
=> pożyczki zaciągane przez rząd:
- pożyczki wewnętrzne – zaciągane przez sprzedaż obligacji, bonów, weksli. Pożyczkodawcą jest ludność kupująca obligacje, banki komercyjne i instytucje finansowe krajowe
- zewnętrzne (zagraniczne) – pożyczkodawcami są zagraniczne banki, rządy innych państw, międzynarodowe instytucje finansowe lub także inwestorzy prywatni zagraniczni kupujący obligacje
- monetarne finansowanie – polega na udzielaniu przez BC kredytu rządowi. Ta forma finansowania oznacza wzrost podaży pieniądza, a zbyt duży ten wzrost może nasilać inflację
- niemonetarne finansowanie – kredyty od banków komercyjnych, nie powodują wzrostu podaży.

Finansowanie wydatków budżetowych drogą zaciągania pożyczek prowadzi do powstania długu publicznego.
Dług publiczny – suma pożyczek zaciągniętych przez państwo i pozostających do spłacenia. Jest to finansowe zobowiązanie państwa, które musi być spłacone w określonym czasie.

Skutki pozytywne występowania deficytu i długu publicznego - występują gdy państwo zwiększa deficyt czy dług aby pobudzić niską aktywność gospodarczej
Skutki negatywne – nasilają się gdy deficyt i dług publ. są zbyt duże i przekraczają bezpieczne rozmiary:
- obciążenie budżetu w latach przyszłych powodują zmniejszenie możliwości wzrostu wydatków budżetowych na inne cele społeczne lub gospodarcze
- pożyczkobiorcą staje się państwo co utrudnia dostęp do kredytów dla ludzi